„Z ekologią za pan brat”. Turystyka kulturowo-przyrodnicza na przykładzie parafialnego ogrodu botanicznego w Bujakowie (województwo śląskie)

Turystyka przyrodnicza przybiera różnorodne formy. Może zachęcać do podejmowania specjalistycznych wypraw w najdalsze zakątki świata, by poznawać naturę w jej czystej, nienaruszonej jeszcze postaci; albo proponować eksplorowanie najbliższego środowiska przyrodniczego, często marginalizowanego i niedocenianego, a które – jak się najczęściej okazuje – również ma wiele do zaoferowania. Przedmiotem niniejszego opracowania jest parafialny ogród botaniczny znajdujący się w jednej z miejscowości w województwie śląskim – Bujakowie (dzielnicy Mikołowa). Bezpośrednio z funkcjonowaniem ogrodu związane jest ustanowienie w 2000 roku w Bujakowie sanktuarium Matki Bożej Bujakowskiej – Patronki Środowiska Naturalnego. Dla mieszkańców miejscowości i okolic ogród pełni ważne funkcje (rekreacyjną, edukacyjną, ludyczną, kulturotwórczą), jest również rozpoznawalnym miejscem w turystyce przyrodniczej na obszarze województwa śląskiego.

Zapraszam do lektury artykułu.

Kulturowo-językowy obraz Śląska

Zaprezentowane w niniejszym tomie kulturowo-językowe rozważania o Śląsku utwierdzają w przekonaniu, że region ten wciąż nie do końca jest odkryty, że można o nim mówić w wielu kontekstach, odwołując się do czasów minionych, jak i uwzględniając współczesność. Śląsk przeobraża się nieustannie, a wraz z nim spuścizna wcześniejszych pokoleń. 

Redaktorki książki: Dorota Świtała-Trybek i Lidia Przymuszała mają nadzieję, iż lektura poszczególnych artykułów stanie się okazją do podjęcia dalszej naukowej dyskusji na temat Śląska, śląskości i Ślązaków. 

Książkę można nabyć w Wydawnictwie Uniwersytetu Opolskiego: 

http://www.wydawnictwo.uni.opole.pl/kulturowo-jezykowy-obraz-slaska.html

Dziedzictwo kulinarne w przysłowiach śląskich

W artykule zaprezentowano i omówiono śląskie paremie motywowane nazwami kulinariów. Podstawę materiałową stanowią zbiory przysłów Stanisława Wallisa, Józefa Ondrusza, Andrzeja Cinciały, Józefa Lompy oraz przysłowia górnicze Józefa Ligęzy. Jest to materiał zróżnicowany zarówno pod względem chronologicznym, jak i geograficznym.

Obejmuje jednostki zarejestrowane w przedziale czasowym od połowy XIX do ostatnich dziesięcioleci XX wieku z różnych obszarów Śląska.

Artykuł znajduje się w: „Studia Śląskie” 2016, t. 78, s. 67-84.

https://www.facebook.com/switalatrybek/ 

Renesans kultu świętych. O starych praktykach religijnych w nowych odsłonach

Przedmiotem naukowej refleksji są różnorodne praktyki religijne bezpośrednio związane z kultem świętych patronów. Autorka zwraca uwagę na kilka interesujących zjawisk (m.in. na powstawanie sanktuariów, obecność relikwii w parafiach, reaktywację bractw religijnych, nadawanie imion świętych, tworzenie szlaków religijnych i in.), które – jak wydaje się na podstawie badań terenowych i dostępnej literatury przedmiotu – współcześnie stanowią o renesansie kultu świętych. 

Artykuł znajduje się w monografii zbiorowej pt. Przestrzenie pamięci, Świat wartości w przekazie kulturowym, red. A. Barska, K. Biskupska, I. Sobieraj, Opole 2016, s. 273-289.

Legendy o św. Barbarze (w wyborze)

Popularność kultu św. Barbary na przestrzeni wieków sprawiła, iż mamy do czynienia ze stosunkowo bogatym zestawem przekazów na jej temat. Większość z nich należy do tzw. lokalnych historii i nawiązuje do powstania konkretnych obiektów (kapliczek) i miejsc, w których oddawano cześć patronce. Teksty zaprezentowane w niniejszym opracowaniu mają rozmaitą proweniencję. Zostały one zapisane w różnym czasie. Są wśród nich przykłady utworów zarejestrowane przez badaczy kultury ludowej na początku XX stulecia, jak np. Richarda Kühnaua, Ludwika Chroboka czy Ludwika Łakomego, jak i powstałe stosunkowo niedawno, bo pochodzące z początków XXI wieku. Przywołane legendy podzielono na trzy charakterystyczne grupy: legendy górnicze, legendy krzyżackie, legendy o kapliczkach, źródłach i studniach św. Barbary.

Artykuł znajduje się w: „Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie” 2016, nr 12, s. 44-52.

Sałatki mnicha, pierogi św. Jacka, kiełbaski z refektarza... Na szlaku „świętych” smaków

Przedmiotem artykułu jest dziedzictwo kulinarne w kontekście wybranych elementów kultury religijnej. Omówiono przykłady promocji konkretnych potraw, wzorów żywieniowych nawiązujących do postaci określonych świętych (św. Jacka, św. Jana Pawła II) czy miejsc kojarzonych z przestrzeniami sakralnymi (klasztory, sanktuaria). W ostatnich latach można zaobserwować, że tego typu praktyki promocyjne są często spotykane, korzysta z nich wiele instytucji i środowisk, by wymienić: parafie, właścicieli lokali gastronomicznych, samorządy gminne, stowarzyszenia itp., które są organizatorami różnorodnych imprez o zasięgu lokalnym i regionalnym (konkursy, jarmarki, festyny itp.). 

Artykuł można przeczytać w: Zeszyty Naukowe „Turystyka i Rekreacja” 2016, z. 17 (1), s. 147-166.

http://wydawnictwa.wstijo.edu.pl/dokpdf/zn/fulltext/zeszyt_naukowy_tir_nr_17.pdf