Spis treści
Wprowadzenie
Odpust i sakralność
Rozdział I. Przejawy kultu świętych
1. Tytuły świątyń W metropolii górnośląskiej
2. Pieśni i nabożeństwa ku czci świętych patronów
3. Imiona nadawane i wybierane
Rozdział II. Miejsce i czas uroczystości odpustowych
l. Przygotowania w parafiach
2. Odpustowe praktyki religijne
3. Homilie odpustowe
Odpust-rozpust w tradycji ludowej
Rozdział I. Biesiadowanie odpustowe
1. Obowiązki przedświąteczne w rodzinie
2. Gościny familijne
Rozdział II. Odpustowy świat kramów i zabaw
1. Na straganach odpustowych
1.1. Wśród piemików, makronów, zozworów, malinek
1.2. W kręgu zabawek, loterii fantowych i petard
1.3. Pozostałe kramy
2. Okrzyki sprzedawców i hasła reklamowe
3. Karuzele, strzelnice, zabawy taneczne, festyny
Zakończenie
Bibliografia (w wyborze)
Słownik wyrazów gwarowych
Wykaz map
Wykaz materiału ilustracyjnego
Materiał dokumentacyjny i ilustracyjny
Materiał dokumentacyjny
1. Przywitania w kościele
2. Ogłoszenia parafialne
3. Gazetki parafialne
Materiał ilustracyjny
Wprowadzenie
Człowiek żyje w określonym czasie i w określonej przestrzeni. Czas jest miarą trwania zjawisk, w które włączony jest byt ludzki. Czas święta i czas codzienności wyznacza człowiekowi różne formy zachowań. Świętowanie, przebiegające w całkowicie odmiennej od powszedniości scenerii, jest swoistym ,,dzianiem się” rzucającym wyzwanie przemijaniu. W kulturze tradycyjnej rytm życia człowieka wyróżniony był następowaniem po sobie kolejnych zwyczajowych zachowań i obrzędów, związanych z cyklem dorocznym i cyklem rodzinnym. Ten ustalony porządek zakładał trwałość i niezmienność, odtwarzał bowiem typowy Wzorzec. Współcześnie pielęgnowane zwyczaje i obrzędy ludowe na Górnym Śląsku stanowią istotny wyróżnik rodzimości tego regionu i są j ego swoistym symbolem kulturowym.
W pracy zainteresowano się sakralnymi i zwyczajowymi aspektami odpustów parafialnych na Górnym Śląsku, podejmując próbę opisu i analizy tej uroczystości, obchodzonej w kościele rzymskokatolickim na cześć patrona świątyni i wyróżniającej się specyficznym sposobem świętowania. Prócz scenariusza liturgicznego typowy jest bowiem dla niego zespół zwyczajowych zachowań, które występują poza wykładnią kościelnąi wraz z nią tworzą dopiero pełny jego obraz. Mim,o że odpusty na Górnym Śląsku od pokoleń obchodzone są przez mieszkańców tego regionu (co potwierdzają materiały źródłowe z XIX w.), to dotychczas nie stały się one przedmiotem zainteresowań folklorystów, etnologów, historyków czy kulturoznawców. Wielu badaczy w swoich pracach jedynie wspomina, że jest to święto niezwykle radosne, gromadzące bliższych i dalszych krewnych. Termin „odpust” posiada dwa znaczenia (dogmatyczne i liturgiczne), które związane są z teologią katolicką. W sensie dogmatycznym odpust nierozerwalnie łączy się z sakrainentem pokuty (z łac. indulgentia - znaczy “amnestia” albo "darowanie kary'). Natomiast w liturgicznym znaczeniu odpustem nazywa się uroczystość ku czci patrona kościoła parafialnego, przypadającą w dniu jego imienin (bądź przeniesioną na najbliższą niedzielę przed lub po wspomnieniu świętego lub jego tytułu).
