Węgiel w medycynie i obrzędowości ludowej

Węgiel na przestrzeni wieków – oprócz dostarczania energii – pełnił także inne role. Nasi przodkowie zaliczali go do skutecznych środków służących oczyszczaniu z sił nieczystych, dlatego stosowany był w praktykach odczyniania uroków. Sądzono, iż jest doskonałym apotropeionem, który ochrania człowieka przed złem, był także pomocny w leczeniu wielu chorób i rozmaitych dolegliwości (świniaka, dymienicy, histerii, epilepsji, przy problemach menstruacyjnych, bólach zębów itd.). Współcześnie produkuje się z niego lekarstwa, środki kosmetyczne i pielęgnacyjne. Węgiel miał swoje miejsce również w obrzędowości dorocznej i rodzinnej (wróżby andrzejkowe, niechciany prezent od św. Mikołaja, wróżby w pierwszą rocznicę urodzin dziecka itd.).  

Artykuł znajduje się w miesięczniku: “Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie” 2016, nr 10, s. 46-53.

Słowa klucze: węgiel, gagat, medycyna, magia, uroki, obrzędowość doroczna i rodzinna 

Keywords: coal, jet coal, medicine, magic, curses, yearly and family rituals

Kulinaria w przestrzeni miasta. Nowe trendy, nowe potrzeby mieszkańców

Przedmiotem artykułu są trendy kulinarne, jakie można zaobserwować w przestrzeniach polskich miast w ostatnich kilku latach. Są wśród zarówno praktyki na nowo odkryte, bezpośrednio odwołujące się do dziedzictwa kulturowego (kulinarnego) konkretnego obszaru, jak i takie, o których jest „głośno” od niedawna. Do charakterystycznych mód kulinarnych należy: wzrost zainteresowania zakupami na targach i jarmarkach oferujących ekologiczną żywność (biobazary) oraz produkty tradycyjne; coraz większa popularność ulicznego jedzenia (tu również: festiwale i pikniki street food), organizowanie spotkań typu „śniadanie na trawie”.
 

 

Artykuł można przeczytać w: „Studia Etnologiczne i Antropologiczne”, t. 15, red. G. Odoj, M. Szalbot, Katowice 2015, s. 48-64.

Turystyka miejsc pamięci – zwrot ku lokalności

Przedmiotem artykułu jest zjawisko podróżowania do miejsc pamięci ze szczególnym uwzględnieniem ich lokalnego charakteru. Za przykład do omówienia wybrano miejsca pamięci bezpośrednio związane z grupą zawodową górników, a dokładnie poświęcone ofiarom tragicznych wydarzeń w kopalniach. W ostatnich kilku latach wzrasta wśród turystów zainteresowanie górniczymi miejscami pamięci, co ma bezpośredni związek z funkcjonowaniem ścieżki turystyczno-krajoznawczej „Śladami ofiar górniczego trudu”, która powstała z inicjatywy członków Koła Kolarskiego „Sokół” Oddziału PTTK Radlin.

Słowa klucze: turystyka, miejsce pamięci, górnictwo, tragiczne wydarzenie 

 

Artykuł można przeczytać w: Filozoficzne i społeczne aspekty sportu i turystyki, red. nauk. J. Kosiewicz, E. Małolepszy, T. Drozdek-Małolepsza, Częstochowa 2016, s. 253-264.

 

Dlaczego warto jeść piętki chleba? O przesądach kulinarnych

Z kulinariami związanych jest wiele różnorodnych przesądów. W kuchni polskiej znajduje się mnóstwo składników żywieniowych, których spożywanie na przestrzeni wieków obrosło wieloma wierzeniami. W artykule omówiono zachowania przesądne dotyczące wybranych składników żywnościowych (chleba, kapusty, ziemniaków, cukru) oraz rekwizytów kuchennych (garnków i sztućców). Zaprezentowane materiały pochodzą z dwóch źródeł: zastanych (opracowań etnograficznych wydanych przed 1945 rokiem) i wywołanych (zebranych podczas wywiadów prowadzonych w 2015 roku w obrębie dwóch województw: śląskiego i opolskiego).

Sacrum wyobrażone w czarnym kruszcu. O rzeźbach świętej Barbary

Problematyka niniejszego artykułu koncentruje się wokół świętości wyrażonej w konkretnych obiektach kultu – rzeźbach przedstawiających św. Barbarę. Nie są to jednak, ze względu na użyty materiał, zwykłe figury. Tworzywo, z którego zostały wykonane, bezpośrednio nawiązuje do przestrzeni będącej codziennym miejscem pracy górników. Autorka pisze o okolicznościach powstania rzeźb, ich twórcach, a także funkcjach, jakie współcześnie one pełnią. Całość uzupełnia materiał ilustracyjny (fotografie) pozyskany w trakcie eksploracji terenowej.

Artykuł znajduje się w miesięczniku: “Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie” 2015, nr 12.